Specifieke natuurdoelen

De Grensmaas is een gevarieerde rivier met een goede waterkwaliteit, goed ontwikkelde hoge grindbanken, zandruggen en lage oevers. De totale oppervlakte van deze habitats moet uitbreiden, de kwaliteit verbeteren en alle typische soorten moeten aanwezig zijn. In het rivierlandschap wordt een groot complex met bloemrijke vochtige graslanden en ruigten ontwikkeld voor 12 koppels kwartelkoning. Eén broedgeval van grauwe klauwier wordt nagestreefd. De drijftilvegetatie in het Vijverbroek wordt hersteld. De ruime omgeving van Maaswinkel wordt ideaal ingericht voor de amfibieën.

Dit zijn de specifieke natuurdoelen voor gebied 'Maasvallei':

Rivierlandschap

Oppervlaktedoelstelling
+
Omschrijving oppervlaktedoelstelling

Actueel: 1 ha in deelgebied 11
Toename + 1 ha door omvorming, in de deelgebieden 11, 6, 7, 8
Einddoel: 2 ha

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Goed ontwikkelde waterplassen met:

  • helder water (afname van de concentratie ‘zwevende stof’);
  • helder, matig nutriëntenrijk (niet hypertroof) water met een matige stikstof- en fosforconcentratie en een min of meer neutrale tot matig alkalische pH;
  • er dient minstens één sleutelsoort abundant aanwezig te zijn;
  • fytoplankton: doorbreken van cyanobacteriënbloei;
  • macrofyten: uitbreiding van de submerse vegetatie en het terugdringen van exotendominantie.
Oppervlaktedoelstelling
+
Omschrijving oppervlaktedoelstelling

Actueel: voorkomen van individuele habitatvlekken in de beekmondingen van de Zanderbeek, Itterbeek + toename door omvorming en herstel van het habitat door verbetering van de habitatkwaliteit.

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Herstel van het dynamisch riviersysteem (zie inleiding Landschap: Rivierlandschap)

  • Minstens 1 sleutelsoort frequent aanwezig
  • Helder water en beperkte beschaduwing
  • Hooguit matig eutroof water met een lage stikstof- en fosforconcentratie ,lage concentratie bestrijdingsmiddelen en lage sedimentvracht. Natuurlijke beekstructuur (meandering, afwisseling sedimentfracties, …).
Oppervlaktedoelstelling
+
Omschrijving oppervlaktedoelstelling

Actueel: 14 ha aanwezig binnen SBZ in de deelgebieden 3,4,6, 7, 8, 10, 11, 12 en 13.
Toename + 5 ha door omvorming in de deelgebieden 11,3, 4, 12, 8 en 13
Einddoel: 19 ha

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

  • sterk schommelende waterpeilen in de plassen voor behoud van voldoende dynamiek
  • minder dan 30% breukstenen
  • minstens 4 sleutelsoorten aanwezig
  • onverstoorde sedimentafzetting
  • goede waterkwaliteit
Oppervlaktedoelstelling
+
Omschrijving oppervlaktedoelstelling

Actueel: 61 ha aanwezig in de deelgebieden 2, 3, 4, 6, 8, 9, 13
Toename + 35 ha door omvorming in de deelgebieden 3, 4, 8, 9, 12 en 13.
Einddoel: 96 ha

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Goed ontwikkelde vegetaties gekenmerkt door:

  • voldoende rivierdynamiek
  • voldoende aanbod aan standplaatsen van hoge grind- en zandafzettingen
  • frequente generatie of terugzetting van het habitat
  • voldoende openheid en structuurvariatie in de vegetatie
  • samenhangende oppervlakten habitat binnen het stroombed van de Grensmaas
  • buffering tegen aanrijking: eutrofiëring dient zoveel mogelijk beperkt te worden
  • minstens 4-7 sleutelsoorten aanwezig
  • minder dan 30% vergrassing, 10% ruderalisering, 5% verbossing/verstruweling en 10% verbraming
  • instellen van een voldoende graasdruk en/of natuurlijke overstromingen.
  • voldoende beheer is nodig om vergrassing, vervilting, verstruweling tegen te houden.
Oppervlaktedoelstelling
+
Omschrijving oppervlaktedoelstelling

Actueel: 28 ha aanwezig in de deelgebieden 1, 6, 8 en 11
Toename + 9 ha voor leefgebied kwartelkoning in de deelgebieden 3, 4 en 12
Einddoel: 37 ha

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Goed ontwikkelde vegetaties gekenmerkt door:

  • goede waterkwaliteit in dynamisch riviersysteem
  • periodieke overstromingen in ongestuwd deel;
  • natuurlijke erosie- en sedimentatieprocessen
  • beperken invloed van eutrofiëring
  • weren van invasieve exoten zoals Japanse duizendknoop, reuzenbalsemien)
Oppervlaktedoelstelling
=
Omschrijving oppervlaktedoelstelling

Actueel: 64 ha in deelgebieden 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 12, 13.
Doel : toename van 63 ha in de deelgebieden 1, 8 en 9, 12, 4 en 3, met richtwaarde voor uitbreiding 33 ha. Hiervan is 1 ha in functie van leefgebied Boomkikker in deelgebied 9. Hiervan is 44 ha in functie van leefgebied kwartelkoning in deelgebieden 12, 4 en 3.
Einddoel: 127 ha

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Goed ontwikkelde schrale vegetaties, gekenmerkt door grote samenhangende oppervlakten:

  • graslanden die niet aangerijkt worden, niet behandeld worden met herbiciden, en gebufferd zijn tegen externe invloeden.
  • hoge grassen, middelhoge en lage grassen zijn gelijkmatig aanwezig met een frequentie en bedekking van sleutelsoorten >70% door te maaien
  • lemige tot zandlemige bodem
  • occasionele overstromingen
  • minstens 7 sleutelsoorten aanwezig
  • minder dan 10% verruiging
  • oude gerijpte permanente graslanden zijn van belang
Oppervlaktedoelstelling
=
Omschrijving oppervlaktedoelstelling

Actueel: 3 ha in deelgebied 1 (Vijverbroek)
Minimaal behoud, maar kwaliteitsverbetering
Einddoel: minimaal 3 ha

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Goed ontwikkelde laagveenvegetaties met:

  • natuurlijke waterhuishouding met grondwaterstanden schommelend rond het maaiveld
  • 50% drijflaag en > 10% open water
  • minder dan 30% boom-of struikopslag in het habitat
  • buffering tegen externe invloeden
Oppervlaktedoelstelling
+
Omschrijving oppervlaktedoelstelling

Actueel: 1 ha in deelgebied 8
Behoud van de actuele oppervlakte
Einddoel: 1 ha

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Zorgen voor goede structuur met verschillende groeiklassen, voldoende dood hout en voorzien van mantel- zoomvegetaties. De bossen zijn gebufferd tegen externe invloeden zodat de bedekking en het aantal sleutelsoorten kunnen toenemen.

Oppervlaktedoelstelling
+
Omschrijving oppervlaktedoelstelling

Actueel: 22 ha in deelgebied 1
Einddoel: 62 ha met als richtwaarde voor bosuitbreiding 31 ha

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

De ecologische bosfunctie primeert en alle beheeringrepen zijn gericht op de ontwikkeling en substantiële verbetering van dit habitattype:

  • gevarieerde bosstructuur met veel open plekken, voldoende dood hout en sleutelsoorten
  • herstel van een voor dit habitattype gunstige waterhuishouding (kwantitatief en kwalitatief)
  • ontwikkeling van structuurrijke bosranden
  • buffering tegen externe invloeden
  • tegengaan verruiging en interne eutrofiëring door creëren gunstige hydrologie
  • herstel kwelzones
Oppervlaktedoelstelling
+
Omschrijving oppervlaktedoelstelling

Actueel: 33 ha in deelgebied en 7, 8, 9, 11, 12, 13
Toename + 5 ha door omvorming in deelgebieden 13, 12, 11, 9, 8, 7, 3
Einddoel: 38 ha

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

De ecologische bosfunctie primeert en alle beheeringrepen zijn gericht op de ontwikkeling en substantiële verbetering van dit habitattype:

  • herstel dynamisch riviersysteem (zie hoger)
  • gevarieerde bosstructuur met veel open plekken, voldoende dood hout en sleutelsoorten
  • ontwikkeling van structuurrijke bosranden
  • streefdoel is 6 ha/km
Oppervlaktedoelstelling
+
Omschrijving oppervlaktedoelstelling

Actueel: 8 ha in deelgebied 8, 13
Toename: er wordt 50 ha toename voorzien met als richtwaarde voor bosuitbreiding van 31 ha verspreid over de verschillende deelgebieden 8,9 en 13. Waarbij er gestreefd wordt naar een 3-4 tal kernen van 15 ha.
Einddoel: 58 ha

Het bostype kan ontwikkelen door successie vanuit de wilgenvloedbossen (91E0) op de minder dynamische standplaatsen van het winterbed.

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

De ecologische bosfunctie primeert en alle beheeringrepen zijn gericht op de ontwikkeling en substantiële verbetering van dit habitattype:

  • herstel dynamisch riviersysteem (zie inleiding Landschap: Rivierlandschap)
  • ongestoorde leemhoudende bodems
  • gevarieerde bosstructuur met veel open plekken, voldoende dood hout en sleutelsoorten
  • vermijden van verstoring strooisellaag
  • ontwikkeling van structuurrijke bosranden
Omschrijving populatiedoelstelling

Actueel: voorkomend in deelgebieden 11, 3, 6, 13
Geen extra oppervlakte leefgebied nodig maar wel verbetering van de kwaliteit van het leefgebied: goede waterkwaliteit met uitgestrekte zoetwatermosselvelden
Einddoel: Minimaal behoud van de bestaande populaties.

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Kwalitatief goed ontwikkeld leefgebied in een natuurlijk en dynamisch riviersysteem, oude rivierarmen en Maasplassen. Geen bijkomende kwaliteitsvereisten dan deze die eerder reeds werden gesteld voor habitattypes 3150, 3260 en 3270

Omschrijving populatiedoelstelling

Actueel: voorkomend in deelgebied 9
+ 5 ha extra leefgebied, bestaande uit 1 ha 6510 (deelgebied 8)en 4 ha struweel en poelen, aansluitend bij actueel leefgebied (deelgebied 9)
Einddoel: creëren van een twee duurzame populaties in Maaswinkel (deelgebied 9) en Leut (deelgebied 8) met elk 200 roepende mannetjes en talrijke eiklompen verspreid over minstens 3-5 voortplantingspoelen.
Er kunnen wel fluctuaties in de populatie ontstaan door het dynamische milieu van de Maas (vb. overstromingen) waarin ze leven.

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Kwalitatief goed ontwikkeld leefgebied, bestaande uit

  • Qua waterbiotoop (voortplantingsbiotoop)
    • Het creëren van visvrije waterpartijen. Minimum 5 kleine (100m²) per populatie.
    • Het streven naar waterpartijen met voldoende oppervlakte open water en gevarieerde ondergedoken en drijvende watervegetaties.
  • Qua landbiotoop: behoud en versterken van kleinschalig landschap met
    • ruigtevegetaties (rbbhf), bloemrijke graslanden (rbbhu), struwelen (rbbsp), bosranden en braamstruwelen
    • aansluiting van landbiotoop bij voortplantingsbiotopen.
  • Qua corridors
    • Creatie of optimalisatie van functionele corridors via hagen, houtkanten, bloemrijke graslanden, poelen tussen Maaswinkel en Leut

De uitbreiding van leefgebied voor boomkikker is tevens positief voor de grauwe klauwier in Maaswinkel.

Omschrijving populatiedoelstelling

Actueel: aanwezig in deelgebieden 13, 8, 12, 11
Einddoel: Minimaal behoud van het huidig aantal exemplaren in de Maasvallei
De soort profiteert mee van uitbreiding van habitattype 91E0 en 91F0.

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Kwalitatief goed ontwikkeld leefgebied in een natuurlijk en dynamisch riviersysteem, bestaande uit

  • natuurlijke rivieroevers met hierlangs voldoende bomen en bossen
  • geen migratieknelpunten;
  • rustgebieden rond beverburchten
  • gebruik van bevervriendelijke rattenvallen.
  • enkel ruimen van omgevallen bomen indien noodzakelijk voor de veiligheid.
Omschrijving populatiedoelstelling

Actueel: aanwezig in deelgebied 9
Einddoel: creëren van twee duurzame populaties in Maaswinkel (Deelgebied 9) en Leut (Deelgebied 8) van elk >50 adulte dieren en >50 larven of eieren verdeeld over minstens 3-5 voortplantingspoelen die in verbinding staan met elkaar.

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Kwalitatief goed ontwikkeld leefgebied, bestaande uit

  • waterbiotoop met natuurlijke visstand en goede waterkwaliteit in de plassen
  • behoud en versterken van kleinschalig landschap met ruigtevegetaties (rbbhf), bloemrijke graslanden (rbbhu), struwelen (rbbsp), houtwallen, bosranden en braamstruwelen
  • aansluiting van landbiotoop bij voortplantingsbiotopen.
Omschrijving populatiedoelstelling

Actueel: voorkomend in deelgebied 7, 8 en 11.
Einddoel: Minimaal behoud van de bestaande populaties: gemiddeld over heel de plassen 1,80 individuen / 100 m met een maximum van 66.67 individuen / 100 m bij de ondiepe verbindingszones (De Vocht, A. 2006, Lock e.a. 2008).

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Kwalitatief goed ontwikkeld leefgebied bestaande uit:

  • paaihabitat, bestaande uit ondiepe traag stromende tot stilstaande, heldere en zuurstofrijke wateren met zandig substraat
  • opgroeihabitat bestaande uit heldere en zuurstofrijke wateren met dikke sliblaag
  • geen migratieknelpunten
  • geen zware organische belasting met aanhoudende zuurstoftekorten
  • aanwezigheid van dood hout/grote stenen/submerse vegetatie, waarin de soort vrij kan migreren.

bijkomende kwaliteitseisen ten opzichte van het habitattype 3260 inzake zuurstofgehalte

Omschrijving populatiedoelstelling

Actueel 1 bp (in deelgebied 11)
Toename met 7 bp in deelgebieden 12, 3 en 4
Einddoel: 8 bp.
Dit veronderstelt in deelgebieden 3, 4 , 12 en 11 een leefgebied van 130 ha. Dit houdt een uitbreiding in van 9 ha 6430 en van 88 ha soortenrijke bloemrijke graslanden, waarvan 44 ha 6510 en 44 ha RBB bovenop de reeds actuele oppervlakten (41 ha).

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Kwalitatief goed ontwikkeld leefgebied, bestaande uit

  • grote, open gebieden met ononderbroken zicht over meer dan 200 m;
  • overwegend vochtige, extensief beheerde onbemeste bloemrijke graslanden, met relatief hoog gras en deels droge bodem;
  • grote delen van grasland niet drassig of geïnundeerd na mei; broedplaats met 20% aan planten van vochtige tot licht moerassige bodem en 80% aan hoge grassen (hooiland);
  • maaien van vegetatie uitstellen tot na het broedseizoen d.w.z. tot na augustus;
  • geen begrazing, tenzij extensief
  • vermijden van verstoring
Omschrijving populatiedoelstelling

Actueel: niet meer voorkomend, enkel zwervende individuen
Einddoel: de SBZ als verbindingsgebied tussen de Waalse en Nederlandse kernpopulaties met het oog op areaaluitbreiding, via verbetering van de kwaliteit van het leefgebied

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Kwalitatief goed ontwikkeld leefgebied met grote verscheidenheid aan water- en visrijke gebieden met een netwerk van rivieren, beken, sloten, vijvers, laagveengebieden en natte valleigraslanden met structuurrijke oevers en oeverbegroeiing, bestaande uit

  • goede waterkwaliteit
  • terugschroeven van de biobeschikbaarheid van toxische contaminanten residuen bestrijdingsmiddelen, zware metalen, …);
  • herstel van visbestanden
  • instandhouding en herstel van het winterbed van de Maas en van natuurlijke overstromingszones langs beken en begeleidend landbiotoop, met bijzondere aandacht voor een ruim aanbod aan geschikte dagrustplaatsen: moeraszones, dichte en uitgestrekte struwelen, burchten (das, vos, … );
  • ontsnipperen oppervlaktewateren en wegwerken van migratieknelpunten
  • ontwikkeling van veilige passages ter hoogte van verkeersinfrastructuur;
  • geen fuikenvisserij en ottervriendelijke rattenvallen
Omschrijving populatiedoelstelling

Actueel: voorkomend in deelgebied 9 (Maaswinkel)
Onduidelijke toekomst voor deze soort aangezien ze zich momenteel in een kritische toestand bevind. Elke externe negatieve invloed kan momenteel leiden tot het uitsterven van deze soort. Bovendien is hybridisatie ook een probleem.
Einddoel: Verbetering leefgebied

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Kwalitatief goed ontwikkeld leefgebied, bestaande uit kleine poelen gevoed met regenwater, met lage trofiegraad

Omschrijving populatiedoelstelling

Actueel: plaatselijk aanwezig binnen SBZ.
Doel: verbetering leefgebied

Recent is ontdekt dat de soort bestaat uit twee soorten: C. perifretum (rivierdonderpad) en C. rhenanus (beekdonderpad). In de Grensmaas komt de Cottus perifretum voor. De doelstellingen zijn opgemaakt voor Cottus perifretum.

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Verbetering van de kwaliteit van het leefgebied door

  • herstel van het dynamisch riviersysteem (zie inleiding Landschap: Rivierlandschap)
  • extra leefgebied onder vorm van oeverzones
  • opheffen migratieknelpunten.

Bijkomende kwaliteitseisen ten opzichte van het habitattype 3260 inzake zuurstofgehalte

Omschrijving populatiedoelstelling

Actueel: er worden regelmatig verschillende imago’s vastgesteld
doel: verbetering leefgebied binnen de deelgebieden 3, 4, 8, 9, 12 en 13

Kwaliteitsdoelstelling
Omschrijving kwaliteitsdoelstelling

Verbetering van de kwaliteit van het leefgebied door

 

  • bloemrijke insectenrijke graslandenherstel
  • dynamisch riviersysteem (zie hoger)
  • zorgen voor gevarieerde biotoopstructuur via verbreding zomerbed wat leidt tot aanwezigheid van zand en in mindere mate grindstranden als habitat voor uitsluipende larven
  • zorgen voor gevarieerde biotoopstructuur (afgewisseld zonnige open plaatsen, ruigten en struwelen) als rust en jachtgebied voor de volwassen dieren
  • aanwezigheid van traag stromende tot bijna stilstaande delen van de rivier, nabij zandbanken en in zijgeulen
  • beperken golfslag van gemotoriseerde pleziervaart.

 

Katleen Vandenbergh
Agentschap voor Natuur en Bos