Natura2000

De Natura 2000-gebieden (officieel ‘Speciale Beschermingszones’ of SBZ) werden afgebakend door de Vlaamse regering. Dit gebeurde op basis van criteria en procedures vastgelegd in de Europese Habitat- en Vogelrichtlijnen. Zo telt Vlaanderen officieel 62 Natura 2000-gebieden.  

Naast hele grote en bekende natuurgebieden zoals de Kalmthoutse Heide of het Zwin behoren ook kleinere of minder bekende gebieden tot het Europese natuurnetwerk in Vlaanderen. Het Dommeldal in Limburg en het West-Vlaamse Heuvelland zijn daar voorbeelden van. Het grootste gebied meet 13.125 hectare, het kleinste amper 86 hectare.  

Er zijn twee soorten Natura 2000-gebieden: 

• Gebieden specifiek voor vogels, afgebakend in uitvoering van de Europese Vogelrichtlijn (‘Vogelrichtlijngebieden’ of SBZ-V) 
• Gebieden voor andere soorten en habitattypes, afgebakend in uitvoering van de Europese Habitatrichtlijn (‘Habitatrichtlijngebieden’ of SBZ-H) 

Deze twee soorten gebieden hebben elk hun eigen criteria. Voor de vogels en de andere soorten gaat het om het belang van de gebieden voor hun voortbestaan. Dat zijn de gebieden waar ze bijvoorbeeld broeden, pleisteren tijdens de trekperiodes of overwinteren. Bij de habitattypes gaat het om het natuurlijk voorkomen en de herstelmogelijkheden van de in Vlaanderen voorkomende Europees te beschermen habitats en leefgebieden van Europees te beschermen soorten (behalve vogelsoorten, die immers onder de Vogelrichtlijn vallen). Deze habitats en soorten zijn vastgelegd in de Habitatrichtlijn. 

Beide types gebieden overlappen deels met elkaar. In de inleiding is sprake van 62 gebieden, maar door de overlapping zijn er in de praktijk verschillende 41 gebieden:   

• 38 SBZ-H, oppervlakte 105.022 ha, 7,8 % van Vlaanderen, 
• 24 SBZ-V, oppervlakte 98.243 ha, 7,3 % van Vlaanderen, 
• Gezamenlijke oppervlakte 166.322 ha, 12,3 % van Vlaanderen. 

Overzicht speciale beschermingszones

De 38 SBZ-H bestaan uit 455 deelgebieden. Het grootste ervan, het Kamp Beverlo in Limburg (‘Vallei- en brongebieden van de Zwarte Beek, Bolisserbeek en Dommel met heide en vengebieden’), bekend van de wolven, beslaat 8.306 ha, het kleinste, ‘Opkanne IV’ in SBZ-H ‘Plateau van Caestert met hellingbossen en mergelgrotten’, minder dan 1 ha. 

De 24 SBZ-V bestaan uit 80 deelgebieden. Het grootste, een deelgebied van ‘Hamonterheide, Hageven, Buitenheide, Stamprooierbroek en Mariahof’ met code BE2221314, heeft een oppervlakte van 12.714 ha, het kleinste, een deelgebied van ‘Poldercomplex’ met code BE2500932, minder dan 1 ha. 

De procedure en tijdsverloop van de aanwijzing zijn verschillend voor de Vogel- en Habitatrichtlijngebieden.