Natura2000

De speciale beschermingszones zijn in vele gevallen groter dan de oppervlakte die nodig is om de natuurdoelen te realiseren. De vraag stelt zich dan op welke percelen bijkomende oppervlaktes habitattypes of leefgebied van soorten moeten worden ontwikkeld en op welke niet. De percelen waarvoor afspraken zijn gemaakt via een natuurbeheerplan liggen voor de hand. Voor het deel van de instandhoudingsdoelen dat nog niet “geplaatst” of “onder contract is”, zijn er twee uiterste opties:

• de percelen waarop deze gerealiseerd zullen worden, worden meteen precies bepaald
• de niet-geplaatste natuurdoelen kunnen nog eender waar in de speciale beschermingszone gerealiseerd worden

Beide opties zijn niet wenselijk. In het eerste geval zouden alle doelen meteen gealloceerd moeten worden, wat een zware hyoptheek zou leggen op de mogelijkheden om via vrijwillige engagementen te werken. Het zou waarschijnlijk gepaard moeten gaan met tal van verplichtingen en in het uiterste geval onteigeningen. Bovendien is er dan geen ruimte om met onvoorziene omstandigheden te kunnen omgaan. De ervaring leert dat dit een recept is voor volledige blokkering, wat ook zijn impact zou hebben op de vergunningverlening. In het tweede geval krijgt de volledige speciale beschemringszone voor de passende beoordeling de gevoeligheid van het meest kritische habitat. Dit zou leiden tot een forse toename van het aantal passende beoordelingen waarbij een mogelijke betekenisvolle aantasting wordt vastgesteld. En dit fenomeen zou maar afnemen naarmate habitats en leefgebieden volledig zijn gealloceerd.

Daarom is een tussenliggende optie uitgewerkt: de zoekzone. Daarin wordt een oppervlakte gevrijwaard die substantieel groter is dan de oppervlakte aan natuurdoelenn waarvoor nog afspraken moeten worden opgemaakt. Anderzijds kan deze zoekzone wel worden begrensd en gericht op de ecologische en socio-economisch meest geschikte percelen, zodat niet per definitie de hele speciale beschermingszone dient te worden gevrijwaard. De zoekzone creëert door die extra transparantie voor passende beoordelingen ook meer rechtszekerheid en een stabieler investeringsklimaat.

Iedereen heeft belang bij vooruitgang

Naarmate meer oppervlakte onder correct beheer komt, is er een kleiner openstaand saldo aan doelen waarvoor nog percelen gezocht worden. De zone die gevrijwaard wordt voor dit openstaand saldo wordt bijgevolg kleiner, wat betekent dat de passende beoordeling op een kleinere oppervlakte van toepassing is. En in de mate dat deze maatregelen ook leiden tot de lokaal gunstige staat van instandhouding kan de passende beoordeling ook soepeler voor habitatsnippers die buiten de zoekzone vallen, worden toegepast.

Focus van middelen en instrumenten

De realisatie van de natuurdoelen vraagt een belangrijke inzet van middelen. Dit zowel voor de inrichting en het beheer van de habitattypes en leefgebieden zelf als voor het creëren van de geschikte milieuomstandigheden door het actief aanpakken van knelpunten inzake waterkwaliteit, erosie, vermesting, verdroging, … Om die middelen zo efficiënt mogelijk in te kunnen zetten, moeten ze zo goed mogelijk gericht worden op de zones die van belang zijn voor het bereiken van de gunstige staat van instandhouding. De zoekzone maakt duidelijk waar het opstaande saldo aan natuurdoelen gerealiseerd zal worden en waar de middelen het best zullen renderen.