droog heischraal grasland en soortenrijk struisgrasland (6230_hn, 6230_ha)

Liggend walstro en Tormentil
Droog heischraal grasland te Grotenhout (Lille)
Borstelgras
Tandjesgras

Heischrale graslanden komen voor op (zwak) zure, lemige zandbodems. De vegetatie bestaat uit niet dominante grassen, schijngrassen, kruiden, en dwergstruiken. Kenmerkende soorten zijn o.a. Tandjesgras (niet dominant gras), Pilzegge (schijngras), Liggend walstro (kruid) en Struikhei (dwergstruik). Geen enkele soort komt dominant voor. Bramen, struweel en boomsoorten zijn zo goed als afwezig. Het zijn graslanden die vaak ontstaan uit heide. Droge heischrale graslanden (6230_hn) herken je aan een combinatie van soorten kenmerkend voor heischrale graslanden zoals Tormentil en Liggend walstro en soorten van droge arme gronden zoals Muizeoor, Zandblauwtje en Schapenzuring. Soortenrijke struisgraslanden (6230_ha) komen ook voor op voedselarme zure gronden. De bodem is wel iets rijker dan bij heischrale graslanden. Voor beide types (6230_hn en 6230_ha) gebruiken we dezelfde kenmerkende soorten. Deze twee natuurstreefbeelden lijken dus veel op elkaar. De meer kenmerkende soorten voor Struisgraslanden zijn bv. Onderaardse klaver en Steenanjer. Struisgraslanden zijn wat productiever waarbij er soorten voorkomen van iets rijkere gronden zoals Hazepootje, Akkerhoornbloem, Gewone veldbies en Klein vogelpootje. Komen enkel soorten voor van deze iets rijkere gronden dan behoort de vegetatie niet tot dit natuurstreefbeeld maar tot het streefbeeld struisgraslanden. Beide natuurstreefbeelden worden jaarlijks 1 keer gemaaid of beheert via begrazing.

Graslanden
6230_hn, 6230_ha
Droge heischrale graslanden en soortenrijke struisgraslanden
droog heischraal grasland en soortenrijk struisgrasland

Heischrale graslanden of borstelgraslanden zijn vegetaties op voedselarme, meestal (zwak) zure, lemige zandbodems waarin grassen zoals Borstelgras, Tandjesgras, Pijpenstrootje en struisgrassoorten domineren. Maar kruiden en heidestruiken kunnen eveneens talrijk aanwezig zijn. Het betreft soortenrijke graslanden met een gesloten grasmat, in tegenstelling tot het natuurstreefbeeld open graslanden op landduinen. In vergelijking met soorten van droge heide prefereren soorten van heischrale graslanden minder zure, meer gebufferde bodems. Buffering gebeurt door bodemdeeltjes met een bufferende werking zoals leem of door toevoer van calciumionen via kwelwater. Heischrale graslanden ontstaan vaak door het maaien, betreden, beweiden, plaggen, afbranden of verstoren van heidevegetaties. Afhankelijk van de bodemvochtigheid komen zowel droge als natte typen voor. Enkele kenmerkende soorten van heischraal grasland zijn Borstelgras, Hondsviooltje, Liggend walstro, Tandjesgras, Tormentil en Stijve ogentroost. Droge heischrale graslanden worden gekenmerkt door Brem, Muizenoor, Hondsviooltje, Bleeksporig bosviooltje en Mannetjesereprijs. Meer algemene soorten van droge heischrale graslanden zijn Fijn schapengras, Gewoon biggenkruid, Muizenoor, Zandblauwtje en Schapenzuring. Ook soorten met een meer bosrandkarakter zoals Echte guldenroede en Hengel komen soms voor.

Het onderhoudsbeheer bestaat uit 1 keer per jaar maaien of begrazing. De maaibeurt valt eind augustus begin september, let er hierbij op dat de doelsoorten in zaad staan. Is dit niet het geval maai je wat later. Ook via begrazing kan je een droog heischraalgrasland onderhouden. Zorg er ook hiervoor dat de doelsoorten in zaad kunnen komen en dat de vegetatie kort de winter in gaat. Zoals bij alle maai- en begrazingsbeheer is het voor de fauna belangrijk delen te hebben waar de vegetatie in de winter blijft staan. In een landschap met heide en bosranden kan dit ook naast het heischraalgrasland.

Eén van de belangrijkste milieudrukken voor dit graslandtype is vermesting: de aanrijking met voedingsstoffen (voornamelijk stikstof en fosfor) afkomstig van landbouw, verkeer en industriële activiteit. Algemeen wordt gesteld dat de vegetatie van heischrale graslanden in hun groei beperkt worden door stikstof. De hoge stikstofdepositie van de afgelopen decennia heeft geleid tot een sterke toename in de beschikbaarheid van stikstof voor planten. Meestal leidt dit uiteindelijk tot vergrassing met sterke overheersing van Bochtige smele of Gewoon struisgras onder droge omstandigheden. Ander onderzoek suggereert echter dat de soortenrijkdom van heischrale graslanden in de eerste plaats een functie is van de fosforbeschikbaarheid in de bodem. Hogere biomassaproductie, en dus waarschijnlijk competitieve verdringing van kenmerkende plantensoorten, blijkt ook in verband te staan met hogere fosforbeschikbaarheid. Een beperkte soortenanalyse geeft eveneens aan dat het voorkomen van kenmerkende plantensoorten van heischrale graslanden voornamelijk afhangt van de fosforbeschikbaarheid. De meest bedreigde soorten in deze analyse (Bevertjes en Gewone vleugeltjesbloem) komen alleen voor bij zeer lage fosforbeschikbaarheden (ong. 1 mg P/kg). Bodemverzuring is een belangrijke oorzaak van de achteruitgang van de droge en natte heischrale graslanden. Verzurende atmosferische depositie leidt tot uitloging van basische kationen in de bodem. Verzuring van de heischrale graslanden heeft twee effecten. 1) Er treedt een verschuiving op in het bufferingsmechanisme. De zuurbuffering door uitwisseling van basische kationen zoals calcium, magnesium en kalium aan het adsorptiecomplex maakt plaats voor buffering door het oplossen van aluminiumverbindingen, de aluminiumbuffering. Het omslagpunt ligt ongeveer bij pH=4,5. De basische kationen gaan in oplossing en spoelen uit naar diepere bodemlagen. Daarmee wordt de beschikbaarheid van voor de plant belangrijke voedingsstoffen als calcium, magnesium en kalium verlaagd. De concentraties van metalen, vooral aluminium (Al3+), in het bodemvocht stijgen. Voor veel plantensoorten van heischrale graslanden zijn deze ionen toxisch, zeker als er weinig calcium of kalium aanwezig is. 2) Het tweede effect van de verzuring is de daling van de mineralisatie- en nitrificatiesnelheid. Dit leidt zowel tot een sterkere accumulatie van strooisel als het stijgen van ammoniumgehalten in het bodemvocht. Karakteristieke soorten van heischrale graslanden, zijn niet bestand tegen hoge ammoniumconcentraties in het bodemvocht bij lage pH's. Ze zullen dus bij verzuring verdwijnen.

Luchtkwaliteit: N-depositie < 12 kg N/ha/jaar

** Voor advisering in het kader van de passende beoordeling wordt uitsluitend gebruik gemaakt van de referentiewaarden die in de praktische wegwijzers zijn opgenomen.**