Regionaal Landschap Dijleland herstelde afgelopen winter de ijskelder van het ‘Kasteel van Wilder’ terug in zijn oude glorie. Tegelijkertijd kreeg deze ijskelder als overwinteringsplaats voor vleermuizen een nieuwe functie toebedeeld. Dit project is het resultaat van een nauwe samenwerking tussen Regionaal Landschap Dijleland en alle betrokken partijen. Het kreeg de financiële steun van de private eigenaar, de Provincie Vlaams-Brabant (dienst Erfgoed), Agentschap voor Natuur & Bos en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling.

Vleermuizen thuis in ijskelders

In veel kasteeldomeinen vind je nog -dikwijls vervallen- ijskelders. Het waren diepvriezers avant-la-lettre. Sinds de tweede wereldoorlog zijn de meeste van deze ijskelders echter in onbruik geraakt. Vleermuizen zoeken deze ondergrondse schuilplaatsen echter graag op als overwinteringsplaats. Het is er lekker koel, vochtig en rustig. En dat is van levensbelang voor vleermuizen.

De ijskelder van Wilder is een imposante bakstenen constructie. Een rechte gang van ongeveer 4m lang voert naar de eigenlijke kuip. Deze heeft een cirkelvormig grondplan met een maximale doormeter van 5m (ter hoogte van het grondniveau van de gang) en een maximale diameter van 4m op de grond. De opstand heeft de vorm van een cilinder die naar onderen toe versmalt, onder een koepelgewelf. De totale hoogte van de kuip bedraagt maar liefst 5,20m.

De ijskelder van Wilder kon een opknapbeurt gebruiken. Vooral de ingang en het portaal waren aan restauratie toe. Binnenin werden enkele snelbouwstenen aangebracht die extra holtes aanbieden waarin vleermuizen kunnen kruipen voor hun winterslaap. Een nieuwe houten buiten- en binnendeur, beide met invliegopening, vormen een klimaatsluis en moeten voor de nodige rust zorgen.

Door deze nieuwe invulling als vleermuizenoverwinteringsplaats zal dit klein waardevol patrimonium, ondanks zijn ondertussen verloren oorspronkelijke functie, toch bewaard blijven voor de toekomst. Ook ‘het verhaal van de ijskelder’ en waarvoor hij vroeger gebouwd en gebruikt werd, blijft dankzij deze ingreep en herbestemming ook bewaard.

Europees beschermde vleermuizen

De ijskelder van Wilder ligt in een gebied waar gewerkt wordt aan Europese topnatuur ("Valleigebied tussen Melsbroek, Kampenhout, Kortenberg en Veltem"). Dit gebied wordt als belangrijk beschouwd voor tal van vleermuizensoorten. De inrichting van deze ijskelder draagt dus rechtstreeks bij tot verhoging van de kwaliteit van het leefgebied van deze doelsoorten.

Samen werken aan natuur.

Deze actie kadert in het Quick Win project "ijskelders als winterverblijfplaats voor vleermuizen". Via subsidies voor concrete projectrealisaties wil de Vlaamse overheid de kans bieden aan de privé-eigenaars, privaatrechtelijke personen en lokale besturen met terreinen binnen de speciale beschermingszones om een bijdrage te leveren aan Europese natuurdoelen (IHD). "Het is belangrijk om resultaten op het terrein te kunnen tonen," zegt Joke Schauvliege, Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw. "Het proces van de Europese natuurdoelen is al een tijdje bezig, er wordt door iedereen hard en goed gewerkt, er is al heel veel overlegd en op papier gezet, maar het is ook belangrijk om concrete zaken te realiseren, daarvoor dient deze financiële ondersteuning."

Naast de ijskelder van Wilder zullen binnen dit project ook de ijskelders van het Vijverhof (Korbeek-Lo) en het Groot Park (Lovenjoel) nog gerestaureerd worden (eind 2015- begin 2016)

Over heel Vlaanderen wordt er samen hard gewerkt aan natuur. Er lopen nog een aantal projecten ter ondersteuning van de vleermuizen. "Zo hebben de fortengordels van Antwerpen (Borsbeek, Mortsel, Edegem) 34.208 euro subsidies gekregen voor betere winterverblijfplaatsen van vleermuizen," vult Joke Schauvliege nog aan.

De Vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt inventariseert jaarlijks de in de ijskelder overwinterende vleermuizen. De Monumentenploeg van 3Wplus Sociale Werkplaats herstelde de ijskelder en zorgde voor de herinrichting.